Деҳаи Лангар – Village Langar
ЛАНГАР, деҳа дар Совети қишлоқи Боғгаӣ, райони Ленингради вилояти Кӯлоб. Территорияи совхози «Мӯъминобод-2». Аз Лангар то маркази Совети қишлоқ 10 км, то район 20 км; роҳ асфальтпӯш. Аҳолиаш 631 нафар (1980), тоҷикон. Мактаби 8-сола, китобхона, клуб, пункти тиббӣ, шӯъбаи алоқа, магазин дорад. Соҳаҳои хоҷагӣ — чорводорӣ, ғаллакорӣ ва кирмакдорӣ. Заминҳо аз чащмаҳо обьёрӣ мешаванд.
Лангар (номи пуррааш Лангари Шоҳи Хомўш) - имрўзҳо он деҳа фақат «Лангар» номида мешавад. Ба номи Сайид Алишоҳи Вали деҳаи дигаре дар ҳамсоягии Лангар воқеъ буд бо номи Хўҷа Алишоҳ, ки ҳоло бо Лангар пайваст шудааст.
Лангар, ин деҳаро дехаи орифон мегӯянд. Ҳазор сол пеш, Мир Саид Ҳасаншоҳ бо лақаби Шоҳи Хомӯш аз Эрон омада, боқимондаи умрашро ҳамин ҷо гузаронидааст. Аз ӯ масҷид бо номи Шоҳи Хомӯш ва оромгоҳаш мондааст, ки имрӯз макони зиёратгоҳ барои сайёҳону меҳмонон аст. Деҳа таърихи ҳазорсола дорад. Сокинонаш, анъанаҳои мардумиро пос дошта, то имрӯз нигоҳ доштаанд. Хӯроки маъмулии субҳона, ширчой аст. Ин таом бо барги гулу қаймоқи болои шир ҳамроҳкарда шуда омода карда мешавад. Ширкаду ва ширбиринҷи болоруған таоми дӯстдоштаи мӯйсафедони Лангари мебошад. (манбаъ: Мавҷи Озод)
Дата образования: 1016 год.
Деха основана известным богословом Шохи Хомуш (Шоҳи Хомўш) в ущелье "Дараи Туркия" в 20 км от пгт. Муминобод. Эти земли ему в дар принёс Сайид Алишоҳи Вали - одним из богатейших людей Муминабада.
Прежнее название: Ранее деха состояло из двух сёл - "Лангар ("Лангари калон")" и "Худжа Алишох (Хўҷа Алишоҳ)". В настоящее время они слились в одно село.
Что означает это название: Топоним «Лангар» имеет несколько значений: ЛАНГАР – 1. якорь, место стоянки, постоялый двор, караван-сарай, почтовая станция, дервишская обитель, в переносном: кратковременная остановка каравана у поселений, где имелись источник воды и столовая служба, привалочный пункт для караванов. 2. «Святое место», «захоронение святого» - аналог - в Средней Азии - «мазор». ЛАНГАР - остановка, стоянка, почтовая станция, постоялый двор; место, где раздают пищу; монастырь, обитель; вал вокруг могилы знатных людей, кладбище, наиболее полными значениями этого слова: "якорь", "остановка", "стоянка".. Топонимический ареал - юг Средней Азии, особенно Таджикистан, а также Афганистан и Иран. Индоевропейские параллели: тадж. лангар, перс. ленгер - "якорь", "маятник", "стоянка"; латин. аnсоrа, нем. и голл. аnсеr, англ. anchor, франц. аnсrе, рус. якорь, хинди langak. Вспомним и перс. ленгерах - "гавань". ЛАНГАР. Слово Лангар имеет множество значений на разных восточных языках. Первое – «якорь» – считалось, что там, где остановится верблюд странника, то есть «бросит якорь» и следует возводить обитель. «Равновесие, палка канатоходца» - некий баланс, вселенская гармония. В последствии слово «лангар» приобрело высшее значение – «святая обитель», «последняя надежда», «приют для странников».
Карта местности на Google map:
География: Лангар расположена на высоте ________м от уровня моря, граничит с дехами:
Расстояние до центра джамоата 8 км
Расстояние до центра района 20 км
Расстояние до центра области г. Кургантюбе ____ км
Расстояние до г. Душанбе_____ км
Как добраться:
Доехать можно через____ _______. Необходимо из __________ добраться до места ___________. Здесь расположена автостоянка такси направляющихся в ________________. Обычно таксисты набирают полный комплект пассажиров и направляются в путь. Стоимость 1 места в такси зависит от сезона.
Население
| 1959 | 1980 | 1989 | 1999 | 2009 | 01.01.2017 | |
| Количество домохозяйств | ||||||
| Количество населения | 631 | 1782 | ||||
| из них мужчин | ||||||
| из них женщин | ||||||
| Количество медпунктов | 1 | |||||
| Количество школ | 1 |
Известные уроженцы:
Сайид Алишоҳи Вали - яке аз мардони сарватманди Мўъминободи Хатлон. Ҳангоми ба Мўъминобод омадани Шоҳи Хомўш Алишоҳ ўро хуш пешвоз гирифта яке аз духтарони худро ба ў ба зани дод. Шоҳи Хомўш низ ба ў як асп тўҳфа кард. Ҳангоме ў дар мавзеи Дараи Туркия (дар 20-километрии ҷануби Мўъминобод) лангар партофта барои худ манзил ихтиёр кард ва он мавзеъро бо ин сабаб «Лангар» ном ниҳоданд, фармуд, ки Алишоҳ низ дар наздикии манзили ў ҷой гирад. Сайид Алишоҳи Вали дар 1-километрии Лангар барои худ ҷой ихтиёр кард ва он деҳа то имрўз «Хўҷаалишоҳ» ном дорад. Як даҳсола пеш деҳаҳои Лангару Хўҷаалишоҳ аз якдигар тақрибан 700-800 метр дур буданд. Имрўзҳо он ду деҳа бо ҳам пайваст гардидаанд. Сокинони ин ду деҳаро мардуми атроф ба хотири Алишоҳ ва Шоҳи Хомўш то имрўз - «эшон» меноманд.
Дар музофоти Кўлоб масҷиди Шоҳи Хомўш маълум аст. Ин масҷид мутааллиқ ба қарни асри XIII-XIV буда, дар деҳаи Лангари Калони ноҳияи Мўъминобод ҷой дорад. Он аз толори бузурги шашсутунаи дутарафаш айвондор иборт буда, сутунҳояш кандакорӣ шудаанд. Дохили масҷид бо усулҳои хосе нақшу нигор шуда, гирдогирди деворашро кмари гачкорӣ печонидааст. Меҳробаш низ ороиши ҷолиб дорад. Масҷид дар наздикии мақбараи Шоҳи Хомўш ҷой дошта, солҳои 80-уми асри 20 дар саҳнаи он ҳавз сохта шудааст. Дар мақбара яке аз мубаллиғони дини Ислом Имом Майид Ҳасаншоҳ бо тахаллуси «Шоҳи Хомўш» дафн гардидааст. Дар бораи Шоҳи Хомўш маълумотҳо костаанд ва ин ҷо фишурдаи баъзе маводҳои дастрасшударо пешниҳод менамоем. Амир Сайид Ҳасан Шоҳи Хомўш (Амир Сайид Ҳасаншоҳи Исфаҳонӣ) дар соли 995-ум дар оилаи Амир Сайд Ҳайдар дар шаҳри Исфаҳони Эрон таваллуд ёфтааст. Шоҳи Хомўш то синни 17 солагиаш тамоми илми замонаро аз илми ҳол ва то бақол аз худ намудааст. Шоҳи Хомўш дар сини 18 солагиаш ба Макатуллои "Шариф" ба зиёрат рафта, дар турбати Пайғамбар Ҳазрати Муҳаммад (с) ду рукуат намоз мегузорад ва дар вақти саҷда кардан гуё ба мақсад мерасад, яъне ҳамон ҷо лақаби Шоҳи Хомушро мегирад. Ривояте аст, ки дар ин ҷо аз ғайб овоз омада ӯро ба мулки Хатлон рафтан даъват менамояд, то дар он ҷой дини Исломро ҷорӣ намояд. Пас, вай ба роҳ мебарояд, сафар карда ба Ҳиндустон, Покистон ва ба Бадахшон меояд. Дар Бадахшон ӯро шоҳи, Шуғнон пешвоз мегирад. Духтари шоҳи Шуғнон Гулшакар ба касалии фалаҷ гирифтор буд. Шоҳи Хомўш бо кароматаш ба Гулшакар назар менамояд ва ин духтар шифо меёбад ва баъд аз шифо ёфтан ўро падараш ба ақди никоҳи Шоҳи Хомўш медарорад. Аз ин оила Додхудо ном писар ба дунё меояд. Шоҳи Хомўш сафарашро боз давом дода ба Ванҷ меояд. Шоҳи Ванҷ низ уро пешвоз гирифта духтарашро ба ақди никоҳи вай медарорад. Аз ў писаре ба дунё меояд бо номи Юсуфшоҳ. Аз Ванҷ Шоҳи Хомўш ба қишлоқи Чорводори ноҳияи Муъминобод меояд, ки ўро яке аз сарватмандони донишманди ҳамин диёр Мусайҷалоли Гулдаста пешвоз мегирад. Шоҳи Хомўш бо шогирдонаш чанд рўз дар ин ҷой меҳмон мемонад ва баъд Хўҷаалишоҳи Валӣ аз дараи "Туркия", ки шахсияти бузург ва пешвои мардуми ин маҳалла буд ба пешвозаш рафта, ҳамроҳаш ба ин мавзеъи зебоманзар меоварад. Ривояте ҳает, ки аз чўби дасташ (асояш) дар ин макон чаноре сабз мешавад, бинобар ҳамин ҳам ин ҷойи «Лангар» (яъне «истгоҳ», «қароргоҳ») ном мемонанд. Шоҳи Хомўш ҳамон сол дар сини 21 солагӣ буда ва деҳаи Лангарро ҷой зиндагии ҳамешагии худ интихоб менамояд. Баъдтар Хўҷаалишои Валӣ духтарашро ба ақди нигоҳи ӯ медарорад: Аз ин оила се писар - Саидшоҳ, Саидҷаъфар ва Саидтоҳир ба дунё меоянд. Дар байни халқ ривояте ҳаст, ки Шоҳи Хомўш тамоми тобеъи Кӯлоб то ба Дуобро ба воситаи каромати худ, сухани неки худ ва инчунин мавқеъи иқтисодию иҷтимоии худ дар байни ҷамъият (ў яке аз шахсони мӯътабар ва бадавлати минтақаи Кӯлоб ба ҳисоб мерафт) ба зери тасарруфи худ дароварда, мардумро аз боҷу андоз озод менамояд ва дар ҷорӣ намудани дини Ислом нақши асосӣ мебозад. Шоҳи Хомўш соли 1067, дар синни 72-солагӣ, дар деҳаи Лангар вафот кардааст. Пас аз вафоти ҳазрати Шоҳи Хомўш тахминан 300 сол пас ба Кўлоб ҳазрати Мир Сайд Алии Ҳамадонӣ меояд ва тибқи маълумотҳо ҳар моҳ ба зиёрати ҳазрати Шоҳи Хомўш мерафтааст. Ў дар ин бора чунин гуфтааст:
Аз шароби шавқ мадҳуш омадем,
Аз муҳаббат ҳалқа бар гӯш омадем.
Мардумон рафта тавофи ҳаҷ кунанд,
Мо тавофи Шоҳи Хомўш омадем.
Аз каромоти ин шоҳи олиҷаноб,
Ҳамчун деги хом бар ҷӯш омадем.
(Арбобов, Географияи Кулоб)
Достопримечательности:
Исторические документы:
