VI. ЛАҲҶАИ ПОНҒОЗӢ (НАМУНАҲО)
А
Апича - хоҳари калонӣ
Айрй - чўби дутарафа
Акоча - бародари калонӣ
Ачиқ нагу- сухани таънаомез гуфтан
Арч - аралаш; Омехта
Атайно - махсус
Арасу варас - мерос
Ачаин - ба шумо
Апитақшинӣ - сустӣ
Ачиқ-чучуқ - хўриш аз помидор
Алағда - нохуб, бебаҳо
Алғоб - ғалоғула
Атпуска – рухсатӣ
Аҷараку маҷарак - реша ва решача, майда-чуйда
Ашўла - суруд
Алоча - палос
Асрамиш - тарбия
Анҷал-манҷал; - ало-було
Аса-аса ё ҳаса-ҳаса; - ба рақс даъват кардан
Алочуқ-хаскаппа
Афтик - дорухона
Ачғам-буҷғам; - бозии бачаҳо (лабҳоро каҷу килеб кардан)
Ачиқ - санги ҳино
Ахчоба - шўр
Андурушак - бозии бачагон дар дарахт
Алакоб - шўр
Ағойнӣ - хешованд
Анча-мунча; - каму беш
Аврук - абрук
Адрасмун - Адрасмон
Абҷир - чолок
Астойдил - аз таҳти дил
Аҷриқ - алафи атрофи ҷуйбор
Аз алҳам дароварда - чандбора
Б
Буруш-қиёфа
Бибиарасун – дастнарасун; - нозук
Билолайзим – қасамхўрӣ
Букса - аз миён поён
Бинобар маслиҳат - маслиҳати пешакӣ
Бойуғлӣ - бум
Бийа - асп
Бошпурт – шиноснома
Бесару бенуг - пароканда
Бурма - яклаба ё лабро бастан
Бебош - бесаробон
Букур - хам (букрӣ)
Бидир – бидир; беист гап задан
Борбарака - дар савдо розӣ шудан
Босам - хайрият
Белбоғ - қисми ақиби палто
Бараҷакор - хосакор
Бараҷа - батартиб
Бахтам олқулум гўяд - бахтам омад кунад
Бехованд - бесоҳиб
Белак - қабурға, китф
Беистанса - беқарор
Бозй карис - ба касе ошиқ шудан
Бўз - матоъ
Балниса - бемористон
Бачу гач - писару набераҳо
Бак - самовор, зарфи чойҷушонӣ
Бапалмос; даст-даст кардан
Бовлуқ - миёнбанд, дастаи алаф
Бурдунқавоқ - одами қавоқдор
Буйдоқ - ҷавон
Босмата гулистон - ба туйи арўсӣ рафтани домод
Биққӣ - фарбеҳ
Биқин - паҳлў
Бабел - ёвагўй, лаққӣ
Биткул - доим
Бове ки - магар ки, бобате ки
Белакӣ - ноустувор
Буғча - чизу чора дар рўймол ё дастархон
Безгак - нафас нагирифтан ё ларзидан
Бузра - роҳи чорвогард
Баққа - ғук, қурбоққа
Буғурсоқ – шахси ноўҳдабаро
В
Вайрун - вайрона
Вайсамиш - гапҳои боло гуфтан, зиёд гуфтан
Вайҷа - онҷо
Вирвирак - бозичаи бачаҳо
Вай финнанда кор калон - он қадпаст вайронкор аст
Валдирғун - гиёҳи боғӣ (алаф)
Валло ки - қасам хўрдан
Вай бирваҷаба хеле ҳай - он қадпаст хело доно аст
Вассачуб - вассаҳои шифти хона
Г
Гунгалак - гунг, безабон
Гапа очиқаш - ошкорои сухан
Галдир - ҳузарб, бузбала
Гапат хунук - сухани бемаънӣ
Ганда-гунда; - корношоям
Гаворабахшид - номзад кардани арўс аз кўдакиаш
Говгум - вақти шом
Гурбаҷотангӣ - ҷойи хеле танг
Ганграмиш - ҳайрон мондан
Гандагӣ - наҷосат
Гаҷир - серҳаракат
Гапхўрӣ - маросими ҷавонон (гаштак)
Гурунҷ - биринҷ
Гурбаи ошолуд буд - шахси назарногар буд
Ғ
Ғаломус - вайронкор, хабаркаш
Д
Дайду - ҳарҷогард
Дунбалоқ-барҷаста
Дилдарак-тарсидан
Дақюнус-аз кўҳна монда, беҳад кўҳна
Дудина-сигор, тамоку
Даққоқӣ-одати бад, аз ҳад зиёд шахси хира, гапнодаро
Данқ – ном баровардан
Дам назадан-гап назадан
Дарб-алаф даравидан
Далла-миёнарав
Дунак-донак
Дарича-дари хурд
Дойбат-дуои бад
Дарво кун-бардоштан, бардор
Даллол-нархгузори бозор
Дала-дашту саҳро
Деги мошина-кастрюл, зарфи хўрокпазӣ
Деволи намкаш-киноя аз одами худбин
Дилам дарид-тарсидан
Дамгир шав-дуои бад
Димиқламиш - вайрон шудани таом, хўрок
Дасту дилам шуштагӣ - фолклор, дилмондагӣ
Дову даска-асбобу анҷом
Докашол-рўймол
Дунгӣ-баландӣ
З
Зуруғламиш-зўр омадан
Закунчӣ-қонундон
Зирбак-бирён кардан (дар равған)
Зумин-гунаҳкор
Зиққӣ-ноҳинҷорӣ, нафастангӣ
Зағутақ-балчиқ, лойқа
Закламиш-намии зиёд дидан
Зардак-сабзӣ
Заварборй-бори касеро бардоштан
Зиёдкй-зиёдатӣ
Зурафо-олуфта
Заккӣ-намӣ
Законни-қонунӣ
И
Икқачӣ – ин қадар
Иситма - ҳарорат
Иштампил-матоъ
Ивлоқ-сим барои аз баландӣ чизеро гирифтан
Исмоилдавон - рўякӣ
Ишкел - муҷмал
Илмиш - мадад
Инҷуқ - сергап, эрка
Инчоқа-то ҳол
Исқотӣ - оши исқот, чорвои куштанӣ
Исқирт-мумсик
Исковунак-навъи чормағз, ки мағзашро бо душворӣ мегиранд
Иштароб - саросема
Исбарор - хайр кардан
Ирим - нияти бад
Иставҷина - ёрдами моддӣ
Исталинобод - Душанбе
Инҷагӣ - ҳаминҷойӣ
К
Келин - арўс
Кукчӣ - пайвандгар
Кема – киштӣ
Кено - кино
Кесак - гуволаки девор, хишти кулўлаи лойин
Калбуз - бузи кал
Куппӣ - зарфе, ки дар он равғану айрон ҷудо мекунанд
Каллокӣ - шикофа
Кишанг - бастани пойи ҳайвон, завлона
Кашкул - мисли халтае, ки чиз мегиранд
Кавсанг - хайр кардан
Курмак - бастани ҳайвон ба ресмон (махсус)
Кукнорӣ - ба чизе одат кардан
Каллакрезӣ - зиёфат хўрдан
Кузур - зўр
Калти кута - дуои бад, амалдори дурўза
Калла бурдан - бозии бачаҳо
Кашак - доштани ашё барои нағалтиданаш
Кароҷидан - ба мурғҳо хос аст, ё канда-канда сухан гўй
Кучук - саг
Кулулу булул - беҳад халофа будан
Калла поча - пўхтани калла ва почаи ҳайвон
Кандибодум - Конибодом
Кучи пойин - кўчаи поён
Кутарма - девори ҷарӣ
Каттача - калонгарӣ
Киндик - мағз
Карти думба - соф равған
Кокулдарозкунак - тори мушаки ҳайвон
Кургарӣ - гиреҳи ба мушкили кушодашаванда
Қ
Қутулмиш-азхудрафта
Қоқилмиш-пешпо хўрдан
Қиста-танг
Қавурдоқ-гушти дар равған пухта
Қатурма-нони равғанин
Қибиқ-аррамайда
Қазноқ-анбор
Қутур-касалии пўст
Қизғоқ-пўсти сари кўдак
Қиқим-пасмонда
Қашлоғуч-асбоб барои хоридани тани ҳайвон
Қапқон-дом
Қабуз - афзори гаҳвора
Қиё-касалии чашм (олус)
Қирқма- як навъи рўймол
Қасмоқ-чиркинии зарф
Қапқоқ-сарпўш
Қум-санги тезкунӣ
Қоруқ-қувват
Қултуқ-таҳи каш, бағал
Қилтиқ-нўги тез
Қушнӣ-ҳамсоя
Қимир-қимир; - оҳиста-оҳиста кор кардан
Қаллама-як навъи нон
Қатиқ - ҷурғот
Қадоқ - ченаки вазн
Қундоқ - қисми ақиби милтиқ
Қақрабанд-хушк кардан
Қариндош-хешованд
Қалдирғоч-парасту, фароштурук
Қарғамиш - ба дуои бади волидон гирифтор шудан
Қаллиён- дуои бад
Қароқчӣ-дузд
Қудича-чормағзмайда
Қилиқхунук-беодоб, вайронкор
Қутурмиш-ҳавобаландӣ
Қиличак-асбоби бофандагӣ
Қахшамиш-хунук хўрдан, шамол хўрдан
Қатаранг-хушку холӣ
Қарғашойӣ- навъи матоъ
Л
Лабгўша - лаби бом
Ландаҳур-танбал
Лагандча-лаълӣ
Локӣ-рўймолчаи ҳадяшуда
Лабу лунҷ-атрофи лабҳо
Лолаи дастчулоқкунак - гиёҳ, навъи лола
Лойлоғу-зарфи хўрокпазӣ
Лайлак-лаклак
Лойа пишиқ кун - лойро пухта кун
М
Маҷарак - решачаҳои майдаяк
Миҷинг-одами суст (гиёҳ)
Машар-рўшноии маҳшар
Манғор-манғор бастан
Мангал-оштони мўридор
Мисак-тағора
Муҷбит-мумкин
Мурӣ-дудбаро
Мунағғас-носозгорӣ
Машошат- дабдаба
Маълумотчӣ-мактубнавис
Метирка-шаҳодатнома
Миҷиқ-зафидан, суфтан
Мулҷар- дар вақташ
Мазоқ-масхара
Миргиёҳ - оромгиёҳ
Матобак-рўшноии моҳ
Машмоша-гуфтугузор
Мурғак-дари бағдодӣ
Маҳӣ-моҳӣ
Мухлуқ-зани бечора
Манчам-чӣ донам
Майлиш-майлаш, хоҳишаш
Миҷморуқ-қоқина
Н
Навостак - агар ин хел ки бошад
Нуғайча - зочаи духтарона
Найча - беқарор
Навча - ҷавони тануманд
Нусха - дуои бад
Найчагиёҳ - қамиш
Нохуна - ҷанги ду тан
Нашавак гап - кори намешудагӣ
Нунзирбак - нонпалав
Напиёсӣ - дуои бад
О
Осухта - пасмондаи ҳезуми сўхта
Оташгумак - хира-шира
Ошанг-ба соҳибтўй ош додан
Ошом-ошомидан, нўш
Олуфтасатанг-зани ғурурдор
Ошиқ-ошиқбозӣ
Остуна-остона
Ошуридан-мансуби лойу гил
Офтобаки ҷалоҷал-офтобаки гарм
Оби қавс-барои сабзавоту меваҳо дар охири тирамоҳ мешавад
Оби хурак-оби нушиданӣ
Осмун-осмон
Осилмиш-халал расондан
Отарғу-асбоби бофандагӣ
Обчакон-танбеҳи сахт додан
П
Пишиқ-доно
Пускуно-баръакс
Поринангӣ-порсола
Печалак; - дарҳам-барҳам
Патинка-туфлӣ
Пилола-пиёла
Палмучак -паҷмурда
Палқй-халофа
Пусмуқ-бадлафз
Пояча-асбоби бофандагӣ
Р
Рангаш ғеба шуд-рангаш парид, канд
Рўҷой-пардаи рўйи ҷой
Расамат-ба андоза, ченак, баробар
Рафсос-рафта истодааст
Рада-қатор
С
Сантаку мантак - бозӣ кардан
Сандаркум - фармонравоӣ кардан
Сузма - айрони ҷўшондашуда
Силу зардоб - касалу нороҳат кардан
Совлуқ - барра
Суги рут барумад - хунук хўрдӣ
Сарбош - сарвар
Сасикдору - гиёҳ бар зидди канаю ҳашарот
Симлетка - мактаби ҳафтсола
Сигилдак - аз қафои кас гаштан
Сатторик-чизҳои дилкаш
Совачуб-чўби ҳамвор кардани пахта
Сойкелдӣ-мусофир
Сиёлутӣ-ба чаи сиёҳранг
Сагалғоб-ғалоғулаи бетартиб
Сакалтум-ҳарҷогард
Суқум-корношоям
Сарнухта-нўхтаи сари ҳайвон: хар, асп, уштур
Суяк-устухон
Сангсеб-себи сурхи Понғозӣ
Саққош урба ғелид-кораш омад накард
Синҷоб-одоб додан
Сарқут-нимхўрда
Сафедигарӣ-фотиҳакунӣ
Сумчоқата-патаки пойҳоятро
Сақичак-гапро такрор гуфтан
Самариска-дузд, роҳзан