Вторник
19.03.2024
14:44
Форма входа
Календарь
«  Март 2024  »
ПнВтСрЧтПтСбВс
    123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Архив записей
Наш опрос
Оцените мой сайт
Всего ответов: 441
Статистика

Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0
Flag Counter

Всё о Таджикистане (или почти всё...)

Деха Искодар

Деҳаи Искодар – Village Iskodar

Ҳа роҳ ки меравам дилам то дари туст

 Мақсуди дилам туи ки дар чодари туст

 Донам ки биҳиштианд хоҳам гуи рав

Рав ки биҳишти нақт Искодари туст

ИСКОДАР, деҳаест дар Совети қишлоқи Дардари райони Айнӣ, вилояти Ленинобод. Территорияи колхози ба номи Я. М. Свердлов. Аз Искодар то маркази Совети қишлоқ 5 км, то маркази район 10 км; роҳ асфальтпӯш. Аҳолиаш 1114 нафар (1979). Деҳа мактаби миёна, клуб, пункти тиббӣ, устохонаи ҳарротӣ, магазин, чойхона, нонвойхона, ҳаммом дорад. Аҳолӣ бо тамокукорӣ, боғдорӣ ва чорводорӣ машғул аст. Заминҳо аз оби сои Искодар обьёрӣ мешаванд.

Искодар дар номаҳои кӯҳи Муғ ҳамчун ‘sk’trh (‘sk’- «баланд» + trh пасванди қиёсии « -тар») омадааст.

Дата основания: самое раннее упоминание относится к 8 веку в сборнике "мугских документов". И уже 13 веков носит одно и то же название!!!!! Возможно и более!

Искодар - горное поселение в Таджикистане. Расположен на южном склоне  Туркестанского хребта в доль реки Зеравшан. Входит в Дар-Дарскую сельскую общину (тадж. ҷамоати деҳот) Айнинского района Согдийской области Таджикистана. 

27 сентября 2011 года, в посёлке, была сдана в эксплуатацию подстанция 220 кВ «Айни» и ЛЭП 220кВ «Худжанд-Айни», которая обеспечила населения Зерафшанской долины  электроэнергией на 50%. В посёлке имеется коневодческое хозяйство (тадж. «Тоҷикистон»). В Советскую эпоху, в результате раскопок в посёлке, был найден элемент доисламского искусства — деревянный алтарь.

Что означает это название: Топоним «Искодар» означает «Верхнее село». Название восходит к согдийскому топониму «Искодар», что означает «верхнее, вышележащее» и состоит из согдийского слова  ‘sk’trh (‘sk’) - «высокий» + «trh» суффикс « -тар».

Карта местности на Google map:

География: Искодар расположена на высоте ________м от уровня моря, граничит с дехом Зеробод

Расстояние до центра джамоата 2 км

Расстояние до центра района 10 км

Расстояние до центра области г. Худжанд   _____ км

Расстояние до г.Душанбе_____ км

Как добраться:

Доехать можно через пос. Айни. Необходимо из __________ добраться до места ___________. Здесь расположена автостоянка такси направляющихся в ________________. Обычно таксисты набирают полный комплект пассажиров и направляются в путь. Стоимость 1 места в такси зависит от сезона.

Население

  1905 1959 1979 1989 1999 2009 1.1.2017
Количество домохозяйств 101            
Количество населения 476   1114       1322
из них мужчин 313            
из них женщин 163            
Количество медпунктов              
Количество школ 1            

Известные уроженцы:

 Ҷиян Ҷамҳуров

Бо наздик омадани ҷашни муҳиму таърихӣ-иди ғалаба дар Ҷанги Бузурги Ватании солҳои 1941-1945 ёди сарбозону афсарони шуҷои тоҷик, қаҳрамонии онҳо дар набардгоҳҳо пеши назар ҷилвагар мешаванд. Кас гумон мебарад, ки дар бораи пурдилон дар зарфи 72 сол лак андар лак гуфтаему ҳай нигоштаем.

Аммо боз ҳам маълум мегардад, ки на, гумон ботил аст. Дар хусуси қисмате аз эшон, бобати ҷоннисориҳои фарзандони диловари Тоҷик умуман ҳич чӣ намедонем. Ҳатто наздикону ошноҳои бархе аз қаҳрамонон кӯшиш ва хуши сатр болои сатре зам намудан ҳам надоранд, ки аз чунин шеваи рафтори эшон дар шигифтем… Дигар ку Раҳмон Сафари нозанин, ки пайи дарёфти ному қаҳрамонӣ, қабру гӯристони ҷанговарон-фарзандони шердили тоҷик аз кӯ ба кӯ, аз шаҳр ба шаҳр гашта, умри азизи хешро фидо кунад? Шахсият ин алафу буттаи лаби ҷӯ нест, ки ҳар баҳор сар занад.
Бо ҳуҷуми аҳдшиканонаи Германияи фашистӣ ба ҳудуди давлати Шӯравӣ (СССР) хурду бузург, зану мард ба дифои Ватани паҳновари хеш бархостанд. Албатта, дар сафи пеши ихтиёриён муаллимон низ буданд. Аз РСС Тоҷикистон беш аз 5000 омӯзгорон ба майдони ҳарбу зарб рафтаанд. Онҳо ба сарбозон намунаи ибрат будаву аксар ба камоли фармондеҳону роҳбарони сиёсӣ расиданд. 5 тан аз фиристодагони Тоҷикистон, муаллимони ғаюр-Аҳмадҷон Қурбонов (аз н.Восеъ), Амиралӣ Саидбеков (аз н.Ховалинг), Домулло Азизов, Исмоил Ҳамзаалиев ва Ҳодӣ Кенҷаев (аз н.Хуҷанд) ба гирифтани унвони олии давлати Шӯравӣ-Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ мушарраф шуданд. Садҳо тани дигар сазовори ордену медалҳои ҷангӣ гаштанд, ки он мояи фахри ҳар 1 шаҳрванди бо нангу ори мост…
Чанде қабл дар суҳбате шунидам, муаллим Ҷиян Ҷамҳуров аз ноҳияи Айнӣ дар размгоҳҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ фидокорона ҷангидаву бо 2 ордени Шараф сазовор гашта. Чи хеле ки, бо 1 шунидан ин исм дар хотирам нақш баст. Ном-Ҷиян, насаб-Ҷамҳуров, барандаи 2 ордени Шараф. 3 далели аҷибу хотирмон. Пас дарёфтам, ки эшон аз ақрабои марди шариф, ошнои дерини мо, полковники Хадамоти амният Қосимбек Насимов (равоншон шод бод) будаанд. Ин ҳама боис гашту бо нияти навиштани матолибе дар хусуси ҷавонмарди фидоӣ, фарди воқеан ҳам пурдил ба пурсуҷӯ пардохтам. Нахуст бо суроғу пай аз ҷигарбанди эшон-Абдуқодир Ҷиян акси ҷанговарро пайдо намудам. Ба 2 журналисте, ки бо аҳли деҳи Искодари н.Айнӣ қаробат доштанд, арзи матлаб кардам. Мутаассифона, онҳо китф дарҳам кашиданду ҳам хомӯширо ихтиёр карданд. Ва масали тоҷикии "Оби дари хона…" ёдам омад. Ба назарам эшонро хаёле ки, «хай, ягон рӯз пас менависем», побанд карда буд. Ба дил гуфтам, қандотона занед. Боз ҳам дар такопӯ гоми устувор ниҳодам. Дере нагузашта 1 коғаз (саҳфа) навиштаҷот, шингиле аз шарҳи ҳоли фидоиро оварданд, ки аз он ним саҳифааш ба дардам хӯрду бас. Гуфтам, шукрона, ки ҳамин миқдор маълумам гашт.
Баъди 2 ҳафта, бо меҳрубонӣ, тавассути набераи Ҷ.Ҷамҳуров, ҷавони хушдил Шаҳром китобчае дастрасам шуд. Аммо он брошура (ба қавли ноширон) ганҷеро мемонд, бас шоиста. Он маълумотномаи дилнишине буд бобати диловарии таҳамтанони Тоҷик-муаллимон, ки тӯли 5 сол дар ҷабҳаҳои ҷанг бар зидди душманони аҷнабӣ-гитлерчиёни манҳус ҷон нисор карданд. Ба қавле, кофтаму кофтам ва ниҳоят шингиле чанд дарёфтам. Он маҷмӯаро (Маҳмадазим Бобохонов, "Мардони майдон", Душанбе, "Маориф", 1989, 72 саҳфа) гаштаву баргашта хондам. Хушбахтона, чанд саҳфаи торики он ҷанг бароям рӯшан гашт. Дар бораи омӯзгор Ҷамҳуров 4 гуфтаро ба дида бардоштам, ки он чун аст:

Гуфтаи якум
"Дар набарди Сталинград омӯзгорони Тоҷик Саидбек Тоҳиров, Мирзо Бобиев, Бойбобо Розиқов, Амиралӣ Саидбеков (Қаҳрамони Иттифоқи Советӣ), Ҷиян Ҷамҳуров ва чанде дигарон саҳми шоиста гузоштаанд" (саҳ. 36).

Гуфтаи дувум
"Муҳорибаи назди Смоленск бо номи як қатор омӯзгорони дигари тоҷик низ зич алоқаманд аст. Шариф Раҳимови ленинободӣ, Ҷиян Ҷамҳуров (аз райони Айнӣ) аз ҷумлаи онҳоянд" (саҳ. 44).

Гуфтаи савум
"Матонати беқиёси омӯзгорони тоҷик Рӯзиқул Исмоилов, Ҷиян Ҷамҳуров дар озод кардани шаҳру деҳоти Чехословакия қобили ёдоварист" (саҳ. 64).

Гуфтаи чаҳорум
"Ҳарчанд 9 май ҷанги зидди Германия ба поён расида бошад ҳам, вале алангаи ҷанг алҳол дар Шарқ забона мезад. Японияи милитаристӣ то ҳол аз ниятҳои ғоратгаронаи хеш даст накашида буд. Дар давоми солҳои Ҷанги Бузурги Ватанӣ японҳо зуд-зуд сарҳадҳои советиро тирборон мекарданд. Баъди таслим шудани Германия ҷанг бо милитаристони Япония давом кард, ки дар рафти он ҷанговарон корнамоиҳои ҷангӣ нишон доданд. Саҳми фиристодагони Тоҷикистон дар торумори японҳо калон аст. Омӯзгорони тоҷик Саид Миров, Ҷиян Ҷамҳуров, Файз Усмонов ва дигарон дар бечунучаро таслим гаштани Япония ҳиссаи арзанда гузоштанд" (саҳ. 67).
***
Маълуми азизон бод, ки Ҷамҳуров с.1916 дар деҳаи хушманзари Искодари н.Айнӣ, дар оилаи марди деҳқон дида ба дунё кушодааст. Нахуст фаъолияти хешро с.1935 ба ҳайси омӯзгор оғозидаву яке аз муаллимони аввалини мактаби деҳаашон маҳсуб меёфт. Соли 1937 ӯро ба хидмати аскарӣ хонданд. Соли 1939 ҳамчун фармондеҳи отделенияи пулемёти чархдор бар зидди финҳо дар разм шуд. Соли 1940 баъди адои хидмати ҳарбӣ, бо сари баланд ба диёр баргашта, чанде дар шуъбаи корҳои дохилии н.Айнӣ ифои вазифа намуд. Моҳи августи с.1941 ихтиёран ба ҷабҳа роҳ гирифт. Дар рафти ҷанг ӯ ба сифати фармондеҳи отделенияи пулемёти чархдор бар зидди гитлерчиён размидааст. Сарбози шердил Ҷамҳуров моҳи январи с.1946 ба зодгоҳ баргашта, то охири ҳаёт масруфи пешаи омӯзгорӣ буд…
-Мо на бо давлате нияти ҷанг кардан доштему на аз каштали касе чанг заданро, - мегуфтанд қиблагоҳӣ, - ба ёд овард фарзанди эшон Абдуқодир. Гитлерчиён худашон ба сарзамини мо тохтанд ва сазояшонро диданд. Фидоиёни Ватан сабуранду далер, чуноне Шайх Саъдӣ фармуда:
Фидоӣ надорад зи мақсуд чанг,
Агар бар сараш тир боранду санг.
Аммо, мо дар сурати зарурат - ҳини ҳамлаи душман ба сарзамини азиз бо фармони Ватан ба по хеста гардани душманро хоҳем шикаст, меафзуданд падар, - хулоса кард Абдуқодир…

 Умари Шерхон, Адиб,  (Чоршанбе, Апр 19 2017 (хафтаномаи «СССР»))

Достопримечательности:

«Мехроби Искодар» официально датируется IX – X в. н.э.[i] – временем правления династии Саманидов и официального принятия народами Средней Азии ислама, религии, запрещающей изображение человека и животных, а также категорически отрицающей языческое поклонение огню и природе, которое символизируется свастикой как единства четырех природных стихий: огня, воды, воздуха и земли. Удивительно, что главная часть мусульманского храма – михраб – ниша, направленная в сторону Мекки, искусно декорирована свастикой, лепестками трилистника, изображениями рыб.

 

        В 1925 г. при экспансировании общества по изучению Таджикистана, была организована экспедиция под руководством М.С.Андреева. Маршрут экспедиции проходил Ташкент, Ура-тюбе, Зеравшанскую долину Ягноб, перевал Анзоб-Душанбе, Каратегин-Дарваз, Памир Ош-Ташкент. В ходе этой экспедиции в 1925г. в селении Искодар Айнинского района им был обнаружен Михраб.

 Доисламская культура и цивилизация таджиков. Арийская символика

[i] Хотя есть и иная точка зрения – будто этот михраб, а вернее его центральная часть, на самом деле, - это бывший зороастрийский алтарь.

 

 

 

Уникальные элементы Искодарского Михраба

        Ниже центрального квадратного панно и на столбиках хорошо виден основной символ арийской культуры свастика. В михрабе применена два вида свастик: правосторонняя с лучами по часовой стрелке, левосторонняя с лучами в обратную сторону. Как принято в зороастризме, все противоположности и пребывают в состоянии неразрывного единства и вечной борьбы. И если левосторонняя свастика знаменует восходящее весеннее солнце, свет, счастье и добро, то правосторонняя напротив, символизирует закатное осенее солнце, тьму, зло, несчастье (Якубов Ю). 

      Возможно, внутри кругообразного орнамента изображены шесть рыб большого размера. А в верхной части михраба, внутри каждого круглого орнамента изображены по три рыбы. Эти элементы доисламской культуры мастер умела маскировал в виде резного орнамента (Шарипов А). Изображение трилистика в Искодарском михрабе берет начало с соответствующих священное растение хаума.

    Облик арки Искодарского михраба, круглой внутри и клевидной снаружи, находит параллель в арочных входах пещерных, буддийских храмов Индии. Сходство также выражено в фестонах с трилистниками на концах, которыми украшена арка. Арки "индийского" - типа были известны в IX - X вв. в раннеисламской архитектуре Средней Азии, как распространённый декоративный мотив. Грубый налеп в центре квадрата над нишей и окружаюший этот центр орнамент состоит из переплетающихся лент и образует шестиконечную звезду в сочетании с шестилепестковой розеткой. Вероятно мы имеем  дело с древним солярным символом. И что касается условного квадратного окна над нишей то этот приём впервые встречен в Искодарском михрабе, будет продолжен в архитектонике среднеазиатских михрабов XVI - XVII вв. в мечети Баланд в Ханаке Файзабад в Бухаре, Ак - мечети в Хиве, Ходжа Абди Дарун в Самарканде. В михрабе есть куфическая надпись религиозного характера. Она сходна с аналогичным надписями эпохи Саманидов  (Хмельницкий С).

Исторические документы:

Правителем селения Искодар в 8 веке был фрамандар Утта, который подчинял согдийскому князю Деваштичу

 

1905 г. - Российская империя, Туркестанский край, Самаркандская область, Самаркандский уезд, Пенджикентский участок, Фалгарская волость, Варзиманорское сельское общество, деха Искодар

* Искада = Искодар, Хошикатъ = Хушекат, Курутъ = Куруд, Зандаканъ = Зиндакон, Варзиманоръ = Варзиманор, Сангистанъ = Сангистон, Засунъ = Зоосун, Томинъ = Тоомин, Шамтичъ = Шамтуч, Камту = Канте, Испаганъ = Испагн (Ispaghn), Гузаръ-абадъ = Гузари бод